Pangunahing layunin ng pag-aaral na ito na tuklasin ang varyasyong ponolohrkal at ang finggwistikaf na katangiartg makikita sa wikarrg Mandaya na kaiba sa wikeng Filipino na matatagpuan sa munisipalidad ng Caraga, Manay, Baganga, at Cateel ng Probinsyang Davao Oriental, sa pamamagitan ng paglilikom at pagtatala ng mga terminong kultural na pangkabuhayan-pagsasaka, pangangaso, pangingisda at paghahayupan, batay sa Indigenous Knowledge System and Practices (IKSP) at pagsasalin sa The Swadesh Word List ni Morris Swadesh. Metodong kwalitatibo ang ginamit sa pag-aaral na ito bagama’t nahahaluan ng kwantitabo dahil sa minsang paggamit ng bilang at porsyento. Ang paraan o metodong indehinus at deskriptibo ang ginamit mula sa paglilikom hanggang sa pag-aanalisa ng mga datos. Ang mga impormante ay napili sa pamamagitan ng kombinasyong purposive at snow-ball sampling. May varyasyon ang wikang Mandaya sa apat na munisipalidad. Batay sa ponolohikal ay karaniwang nawawala ang tunog na /h/ sa mga salitang ginagamit sa Caraga at Manay kaysa sa mga salitang ginagamit sa Baganga at Cateel. Samantala, nananatili naman ang tunog na /el/ (swa) at ponemang /I-I/ (glide l) sa Caraga at Manay, unti-unti itong nawawaia sa Baganga at hindi na ito naririnig sa mga saiita sa Cateei, Sa pangkalahatan, dahil sa paktor na heograpikal, sikolohikal at sosyolohikal na nagaganap sa wikang Mandaya, hindi maiiwasang magkaroon ng varyasyon sa ponolohikal na aspekto nito